Şenpazar Tarihçesi
Şenpazar'ın yerleşim yeri olarak ne zamandan beri kullanıldığına dair kesin bir bilgi olmamakla birlikte, halk arasinda söylenegelen değişik rivayetler bulunmaktadir. İşte bu rivayetlerin bir kismindan ve çevrede bulunaıı kerpiç yapı ve mezarlik kalmtılarından hareketle Şeııpazar'ın Bizans dönemine uzandigi fikri agar basmaktadir. Bizans, Selçuklu ve Osmanlıların yerleşim alanı olan İlçe de önemli bir tarihi kalinti ele geçirilememiştir. Halk arasında derlenen rivayetler dğişiklik gösterir.Fakat değişmeyen ve halk arasinda şüphe edilmeyen bir şey var ki o da ilk yerleşim alanının bu gün ilçeye bağlı olan "Kuztekke" olarak bilinen mahallenin oldugu yer olmasidir.
Rivayetlerin birine göre, çok eski dönemlerde bugün Kuztekke olarak bilinen mahallede, Tekkeşin adinda Şeyhlerin bir araya geldiği bir Tekke varmış. Bu sebeple bu Tekke'nin bulunduğu yere Tekke Mahallesi denilmiş. Tekke Mahallesi, Hasan Tepesi denilen yerin batı kesiminde kurulduğundan sabah güneşini geç alırmış. Bundan ötürü buraya güneşe kapalı veya gölge kalan taraf manasina gelen 'Kuz' eklenerek Kuztekke adi konulmuş. Ilçemizin merkezi işte bu köyden gelmektedir.
Diğer bir rivayete göre ise, Candaroğulları zamanında Buhara'dan Şir Ali Bani adinda bir Şeyh göç ederek Tekke adi verilen mahalleye yerleşmiştir. Bu köyün bu tarihten itibaren Şeyh Şir Ali Bani ve beraberindekiler tarafından kurulduğu ve nüfusununda bunlardan türediği söyienmektedir. İşte Şeyh Şir Ali Bani'nin isminden hareketle bugün lice merkezi olan ve o gün Tekke Köyü'nün bir mahallesini oluşturan yere Şeyh Şir Ali Bani'nin şehri veya şehir kuran manasina gelen 'Şehribani' ismi verilmiştir. Daha sonra Şehribani isminin halk arasinda 'Şarabana' olarak telaffuz edüdigi ve 1948-1950 yillari arasinda İl Genel Meclisi tarafindan 'Şarbana' olarak belirlendigi bilinmektedir.
Yine halk arasındaki diğer bir söylentiye göre, bu bölgenin eskiden üzüm bağları ile kaplı olduğu, Şenpazar ilçe merkezinin kurulu olduğu vadi üzerinde bir de Şarap imalathanesi kurulu olduğu ve bunlardan hareketle buraya Şarbana adının da verildiği söylenmektedir.
İlk olarak 'Şehribani' daha sonra ise halk arasinda 'Şarabani ve Şarbana' biçiminde söylenen ilçe adi son olarak bugünkü "Şenpazar" biçimine dönüşmüştür. Bugünkü Şenpazar isminin 1968 yilinda Türk Dil Kurumunun aldığı karara uyarak, halkın teklifi üzerine İl Genel Meclisince kabul edilerek bucak ismi olarak değiştirilmiştir.1954 yılında nahiye olmuş, 1974 yilinda Belediye teşkilatı kurulmuş olup; 1987 yılının Mayis ayında ise ilçe olmasına karar verilmiştir.
KURTULUŞ SAVAŞI VE ŞENPAZAR
Birinci Dünya Savaşı sonunda imzalanan Mondoros Ateşkes Antlaşması ile Kastamonu ilinde de çeşitli karışıklıklar gözlenmiştir.Şenpazar ilçesi fiilen işgal edilmemiş, fakat bölgede bulunan Rum kökenliler taşkın hareketler yapma yoluyla yer yer kargaşa çıkmasına neden olmuştır.Bunun üzerine Cide, inebolu, Kastamonu’da kurulan Müdafai Hukuk Cemiyetleri, Şenpazar ve yöresi halkı tarafından desteklenmiştir.Ayrıca Mustafa Kemal Paşa’nın Amasya Tamimi ile aldığı kararlar yurdun birçok yerinde olduğu gibi, Şenpazar yöresi halkı tarafından da benimsenmiştir.
Yöremizden de birçoklarının İstiklal Harbine katıldığı bilinmektedir.Bunlara ait tespit edilebilenlerin listesi aşağıdadır.
ŞENPAZAR İLÇESİNDE KURTULUŞ SAVAŞINA KATILAN GAZİLERİN İSİMLERİ
1.Halil AÇAR (Harmangeriş Köyü)
2.Hüseyin AÇAR (Harmangeriş Köyü)
3.Ömer ALTIN (Harmangeriş Köyü)
4.Mustafa YILDIZ (Harmangeriş Köyü)
5.Adil SÖZEN (Harmangeriş Köyü) (İl Genel Meclis Üyeliğinde Bulunmuştur.)
CAMİİLER VE MESCİTLER
Şenpazar ilçesine bağlı köylerde, yapım yılı olarak eski tarihlere dayanan Mescitler bulunmaktadır.Bunların Celallı köyündeki bir Mescit’in Osmanlı İmparatorluğu döneminde yapıldığı bilinmektedir.Camiinin olmadığı dönemlerde ihtiyacı karşılamak için yapılan bu mescitlerin büyük bir bölümü, Cumhuriyetle birlikte kurulmuştur veya tarih olarak Cumhuriyet öncesi dönemine uzanmaktadır.Camiler, tarihsel niteliği göz ardı edilerek ya onarım görmüş yada yerine daha modern camiler inşa edilmiştir.
DİĞER TARİHİ ESERLER
Şenpazar ilçesinin Harmangeriş Köyünde Çal mevkiinde bulunan kale Bizanslılardan kalmadır.Yine aynı köyün Akçekese Mahallesinde halkın "Mahsen" adını verdiği ve hangi dönemin ürünü olduğu bilinmeyen tarihi kalıntılar bulunmaktadır.