Coğrafi Durumu
KONUM VE YER
Şenpazar, Karadeniz Bölgesi'nin Bati Karadeniz bölümünde yer almaktadır. Kastamonu il merkezine 97 km mesafede olup, il merkezinin kuzeybatisinda kalan ilçenin Karadeniz'e uzaklığı 38 km dir. İlçe Kuzeyde Cide, Güneyde Azdavay, Kuzeydoguda Doğanyurt ilçeleri ile komşudur.
Batı Karadeniz bölümünün kıyısından yükselmeye başlayan ve kıyıya uzanan İsfendiyar Dağları ilçenin deniz şeridiyle arasında blok olmuştur. İlçe'nin denizden yüksekliği 335 metredir.
YERYÜZÜ ŞEKİLLERİ
İlçe, Karadeniz Bölgesinin jeolojik yapısına uygun olarak genç kıvrım dağlan ile kaplıdır.Yeryüzünün en genç kıvrımları arasında yer alan bu dağlık bölge Alp kıvrımları ailesine aittir. Dağlık ve engebeli olan bu arazi üzerinde, akarsuların oluşturduğu vadiler bulunur. İlçe merkezi de böyle bir vadi üzerinde bulunmaktadır. Arazinin dağlık ve engebeli oluşu ile ilçe merkezinin Şenpazar Çayı yatağında bulunması, dağlık bölgede kurulu köylerle ilçe merkezi arasında büyük bir yükseklik farkı oluşturmaktadır.Dağlık arazinin kıyının hemen gerisinden başlaması nedeni ile ve yüksek dağların bulunması kıta sahanlıklarını yok denecek kadar az kılar.
AKARSULAR
Yüksek engebeli araziye sahip ilçede bulunan çay, yer aldığı konu itibariyle ilçeği ortadan ikiye böler.Dereköy,Celallı Köyü,Gürpelit Köylerinden geçen çay ve dereler, bölgeyi dağ kıvrımları boyunca örerek Karadeniz’e ulaşır.
h3>İlçemizde Bulunan Başlıca Akarsularh3>
1.Şenpazar Çayı (Bu çayın değişik köylerden geçişine göre çaya Sakallı (Aydos), Koca Çay isimleri verilmektedir.br />
2.Değirmen Çayı,br />
3.Fabrika Deresi,br />
4.Göcet Deresi,br />
5.Küpçüler (Tatlıca) Deresi
Bu akarsuların hepsi rejimi düzensiz akarsular niteliği taşır.Şenpazar Çayı Cide ilçesi Sakallı Köyü sınırlarından geçerek Karadeniz’e dökülür.
İKLİM
Şenpazar, tipik Karadeniz iklimi etkisi altındadır. İlçenin denize yakın olması, iklim açısından deniz iklimi özelliği sağlamaz.Daha çok kırsal iklim özelliklerini taşır.İlçe ile deniz arasında bulunan yüksek dağlar, ilçe ikliminin kıyı şeridi özelliklerini taşımasını önler.Tüm bunlara karşın ilçede ılıman bir iklim gözlenir.Gece ile gündüz arasında ve yıl içersindeki ısı dağılımı açısından pek fazla bir farklılaşma gözlenmez.Kışın sıcaklık çok nadiren sıfır derecesinin altına düşmektedir.Buna karşın yazalar 20 derece ile – 25 derece arasında bir sıcaklık yaratmaktadır.Kastamonu il merkezi ile kıyaslandığında, soğuk açısından Kastamonu ilindeki iklim özellikleri Şenpazar da yaşamamaktadır.Kastamonu il merkezinde , en soğuk ay Ocak ayı olarak tesbit edilirken, Şenpazar ilçesinde Şubat ayı en soğuk ay olma özelliği gösterir.
Yağış açısından İlkbahar ve Sonbahar mevsimlerinde yağmur görülmekte ve yağış oranı il merkezine göre iki katına çıkmaktadır.En bol yağmur alan ay Nisan ve Kasım ayları olarak görülmektedir.Kar yağışı, genelde tüm kış mevsiminde görülmekle birlikte, en fazla karın yağdığı aylar Ocak ve Şubattır.Genellikle kar yağışı fazla olan ilçede bazı dönemlerde kar kalınlığı 1,5 m ile 3,5 m arasında olmaktadır.Örneğin, 1992 Aralık ayı son günlerinde yağan karın kalınlığı yüksek tepelerde 3,5 metreyi bulmuştur.
BİTKİ ÖRTÜSÜ
Bölgenin bol yağış alması, doğal bitki örtüsü açıısndan zenginleşmeyide beraberinde getirir.Ormanlık bir bölgede bulunna ilçe, genel olarak Karadeniz’e ait bitki örtüsüyle kaplıdır.Yükseltilere ve sıcaklık farklılıklarına göre ormanlar,meşe,çam,kayın ormanları olarak ümelenirler.Kuzeyde bulunan yüksek dağlarda kara çam ormanları, daha yüksek tepelerde ise sarıçam ormanları görülebilir.Vadiye yakın olan, yükseltisi düşük bölgelerde meşe ve kestane ormanları bulunmaktadır.Ormanların dışında kalan bölümlerde Karadeniz’in yapısına uygun olarak çeşitli bitkiler yer alır.Şenpazar ve Kızılcasu bölgesi Türkiye genelinde değişik türde ağaçların bir arada görülmesi ile ünlüdür.Yapılan bir araştırmada, Kızılcasu Bölgesi ağaç çeşiti açısından Türkiye’nin ilk sırasında yer almıştır.
EKONOMİK HAYATIN TARİHİ VE GELİŞİMİ
Şenpazar'ın 1987 yılında ilçe olması nedeni ile, ekonomide kapalılık ve az gelişmişlik görülür.Ekonominin büyük bir bölümü hem ilçe kurulduktan sonra, hem de ilk yerleşim yeri oluşumundan bu yana tarıma dayanmaktadır.Ekonomide ilçe olduktan sonra, değişik alanlarda bir canlanma görülür.Esnaflık,ticaret gibi dallar yavaş yavaş ön plana çıkmaktadır.Sanayi açısından ise, henüz küçük çapta oto tamirciliği ve soğuk demir doğrama atelyeleri mevcuttur.Marangozluk ve mobilya imalatı ön plana çıkmaktadır.Bölgenin ormanlık alan oluşu ağaç işlerinde yeni bir yapılanmayı da beraberinde getirir.
TARIM
Arazinin tarımsal yönden dağılımı İlçenin yüz ölçümü 21.000 hektardır.Ancak, bu arazinin sadece 5800 hektarı tarıma elverişli alan durumundadır.Arazinin engebeli oluşu tarım alanlarını kısıltlamaktadır.Toprağın verimi ancak suni gübre ile artırılmaktadır.
SEBZECİLİK
İlçe toprağının veriminin düşük olması nedeni ile, sebzecilik çok az oranda ve gereği gibi yapılamamaktadır.İlçede şu sebzeler yetiştirilmektedir.Salatılık, taze soğan,pırasa,maydonoz,marul,kara lahana,ıspanak, bal kabağı, fasulye,domates,dolmalık biber,sivribiber,bezelye,barbunya,bamya,bakla,havuç,patlıcan,semiz otu,roka,patates,kuru soğan.Elde edilen ürünler ya üreten aileler tarafından tüketilmekte ya da pazarcılık yapılarak satılmaktadır.Zaten sınırlı yapılan sebze üretimi ancak ilçenin ihtiyacını karşılamaktadır.
MEYVECİLİK
Sebzeciliğe oranla daha gelişmiş olan meyvecilik, daha yaygın bir uğraş olarak görülmektedir.İlçede 1000 hektarlık bir alanda meyve üretimi yapılmaktadır.İlçenin bitki örtüsü olarak ağaç yetiştirmeye elverişli olması da meyveciliği yaygın kılmaktadır.Ancak, yapılan meyvecilik,şu anda bilimsel yöntemlerden uzak görülmektedir.İlçede elma,armut,ayva,erik,kızılcık,kiraz,vişne,dut,incir,üzüm,ceviz,kestane ve fındık gibi ürünler yetiştirilmektedir.
TARLA ÜRÜNLERİ
İlçe topraklarında sulama imkanı olması ve engebeli arazi yüzünden tarım alanlarının az oluşu, tarla ürünlerininde yaygın olarak yetişmesini engellemektedir.Buna karşılık, halen 750 hektarlık bir alada tarla ürünleri yetiştirilmektedir.Aslında 4750 hektar olan tarla ürünleri yetiştirilmeye elverişli alanın 4000 hektarı ya hiç ekilmemekte, ya da nadasa bırakılmaktadır.Hiç ekilmeyen bu alanlar, zamanla ortama uyarak ormanlık alan bütününe dönüşmektedir.İlçede buğday,arpa,mısır gibi tarla ürünleri en fazla ekimi yapılan bitkilerdir.
ZİRAİ MÜCADELE
İlçede tarım müdürlüğü tarafından zirai mücadele yürütülmektedir.Gerek meyveciğin gelişmesi açısından fidan dağıtımı yapılmakta gerekse tarımsal ilaç sağlanması yoluyla tarım geliştirilmeye çalışılmkatadır.
HAYVANCILIK
Dağlık ve ormanlık araziye sahip ilçede çayır ve mera azdır.Bu açıdan yapı itibari ile hayvancılığa elverişli değildir.Bunun doğal sonucu olarak besi ve sürü hayvancılığına rastlanmaz.Daha çok aile tipi hayvancılık yaygındır.Arazinin az oluşu yem,saman gibi hayvan yiyeceklerinin dışarıdan getirilmesi pahalı olmakta, bu durum da hayvancılığı engelleyen faktörler arasında yer almaktadır.Mandıra usulü hayvancılık gelişmeye başlamıştır.
HAYVAN YETİŞTİRİCİLİĞİ
Sığır ve koyun yetiştirmeciliği yerli ırkla yapılmakta;bu ırkın et ve süt verimleri ise düşük olmaktadır.Keçi yetiştiriciliğinde tiftik keçisi, kıl keçisi beslanmektedir.bunların dışında, binek ve yük hayvanı olarak kullanılan at, katır,merkep türleri işte kullanılmak amacıyla bakılır.Arıcılık ise yeni yeni gelişmeye başlamış bir alandır.S.Y ve D.V 1993 yılında 20 üreticiye 100 kovann vermek suretiyle Arıcılık'ı teşvik etmiş bulunmaktadır.Kanatlı hayvan (tavuk,horoz) yetiştiriciliği aile tipi olmakta, çiftlik türü yetiştiricilik yapan yoktur.Buna karşılık 1992 yılında Alabalık Tesisleri kurulma yoluna gidilmiştir.
HAYVAN HASTALIKLARI MÜCADELESİ
Hayvancılıkta görülen hastalıklara karşı mücadele çalışmaları Tarım Orman Köy İşleri Müdürlüğünce yapılmaktadır.
ZİRAİ MÜCADELE
Tarım çalışmaları sürdürülürken, bu çalışmalara paralel olarak zirai mücadele çalışmaları da yapılmaktadır.
ORMANCILIK
İlçe bir orman bölgesi olmasına karşın, orman ürünlerini değerlendirme alanında öenmli bir çalışma yapılmamaktadır.İlçede orman ürünleriüzerine kurulmuş iki adet kereste işleyen atelye vardır.
ORMAN VE AĞAÇLANDIRMA ÇALIŞMALARI
İlçenin ormanlık bir bölge oluşu ve yer yer erozyon görülmeis ormanların önemini bir kat daha artırmkatadır.Bu sebeple ilçe dahilindeki ormanlık alanlar Orman İşletme Şefliğince koruma altına alınmıştır.Ormanların yok olma tehlikesi, bilinçsiz ağaç kesimi nedeniyle gündeme gelmektedir.Sevindirici olan taraf ise, şimdiye kadar hiç orman yangınının yaşanmamış olmasıdır.Bölgenin bol yağış alması, kuraklık yaşanmaması orman yangını çıkmayışının başlıca nedenleridir.Şenpazar ilçesinde Orman İşletme Şefliğinden alınan bilgiye göre 22.963 hektar orman bulunmaktadır.İlçenin orman alanı istatistiki olarak şöyledir;
30% İşletme Şefliği Adı 30% Genel Ormanlık Alanı (Hektar) 20% Açıklık alan (Hektar) 20%Toplam (Hektar)
Kızılcasu 5835,5 3919,0 9754,5
Dağlı 5477,0 1923,0 7400,0
Aydos 2508,0 3301,0 5809,0
Toplam 3820,5 8415,0 22963,5
Orman İşletme Şefliği çeşitli dönemlerde fidan dikimlerine giderek, yok olan ağaçların yerine ve açıklık alanlara kapatma amacı taşıyan tasarımlarıyla uygulamalar gerçekleştirmektedir.Orman İşletme Şefliği tarafından 1978-1982 yılları arasında 80 hektar çam fidanı dikimi yapılmıştır.Ormanlara, kendiliğinden gelen fidanların Gençlik ve Kültür Bakımı adı altında bakım çalışmaları yapılmaktadır.